Mijn vroegste herinnering

Oktober 1944

Bovenop de dijk, aan de overzijde van het water, staat een donkere koets met twee zwarte paarden. Op hun hoofd dragen ze een pluim. Achter de koets, voor de wijd geopende deuren zie ik mijn vader staan. Zijn handen tillen een kleine kist. 

Het is mijn allervroegste herinnering; een stilstaand beeld. Alsof ik kijk naar een zwart-wit foto die in mijn geheugen is afgedrukt. In mijn gedachten zoek ik naar de plek waar ik heb gestaan. Ik loop over een smalle draaibrug, daal het pad af tot onder aan de dijk en kom uit bij ons ouderlijk huis. De deur aan de achterkant is open. In de woonkamer, voor het raam, sta ik op het puntje van mijn tenen en klem me vast aan de houten vensterbank. Hoe groot is een kind van amper drie jaar oud. Het is een grijze dag, eind oktober. In het kistje ligt mijn zusje Tonia.

‘Het wordt een bevrijdingskindje,’ heeft de dokter bij iedere controle gezegd. De bevrijding laat op zich wachten. Het westen van Nederland, mijn vader, moeder en hun zes kinderen moeten de hongerwinter nog door. De datum waarop mijn moeder is uitgerekend is al lang verstreken als mijn zusje eindelijk wordt geboren. Haar brede schou­ders en gewicht van twaalf pond laten zich moeizaam uit het geboor­teka­naal verlos­sen. De dokter zweet bij het spaarzame licht van een knijpkat in de verduisterde kamer. Tevergeefs. Aan het einde van de bevalling huilt alleen mijn moeder.

Het is mijn eerste ontmoeting met de dood. Onze paden zullen zich vaker kruisen. Soms zoek ik hem, lijkt het wel. Ik trek een ketel kokend water over me heen, val in het water onder de brug waar ik nog net op tijd word uitgevist en loop onverwacht de weg over pats boem onder een motorfiets. Soms komt hij bij ons thuis en kijk ik toe.

Uit: Kala Kala

Tonia zou vandaag 68 jaar geworden zijn als het lot haar gunstiger geweest was. Soms vraag ik me af wat het voor mijn ontwikkeling betekend zou hebben als Tonia was blijven leven? Als ik niet tussen allemaal jongens was opgegroeid, maar een drie jaar jonger zusje aan mijn zijde had gehad? 

Meer meidenkracht in het voetbalelftal, zodat mijn broertjes niet zomaar wegkwamen met: 'Zij is een meisje, zij doet voor spek-en-bonen mee.' 

Mijn doelpunten gewoon geteld waren en ik niet afgerekend was op mijn geslacht, maar loon naar werk had gekregen? 

Als? 

'As is verbrandde turf,' haalde een vriendin onlangs nog een uitspraak van haar moeder aan. Dus gedenk ik Tonia op haar geboortedag en neem ik mijn leven voor lief.