Ik vond het bidprentje in de nalatenschap van mijn moeder: een rode plastic box (type Blokker) waarin ik haar bewaar-dingen als brieven, krantenknipsels, agenda’s, schriftjes met handgeschreven teksten van oude liedjes, rouwcirculaires enzovoort heb opgeborgen. Af en toe snuffel ik er wat doorheen en vraag me af voor wie ik het allemaal bewaar. De meeste mensen bijvoorbeeld die hun naam en adres achter hebben gelaten in de condoleanceregisters voor o.a. mijn broer en mijn vader, hebben deze aarde inmiddels zelf ook verlaten.
Mijn moeder was dol op haar grootmoeder en de tekst: ‘wie haar kende prees haar, vereerde haar’, lijkt dan ook niet verzonnen. Ze vertelde mij over wat ze noemde: een bijzondere vrouw.
18 maart 1855, het was op een zondag dat Maria werd geboren. Ze was het derde kind van Arie van Velzen en Anna ten Brink. De familie woonde in Oudshoorn, een dorp aan de Oude Rijn dat sinds 1918 deel uitmaakt van Alphen a/d Rijn in Zuidholland. Na Maria bracht haar moeder Anna volgens het geboorteregister nog twaalf kinderen levend ter wereld. Of deze kinderen allemaal de volwassen leeftijd hebben bereikt, is mij niet bekend. Alleen van haar oudste zus Pieternella heb ik ontdekt dat deze een paar maanden voor Maria, in januari 1938, op 85 jarige leeftijd te Woubrugge is overleden.
 |
| Maria van Velzen fotograaf W. Bleuzé |
Maria van Velzen was mooi en voor de duvel niet bang. Ze
presteerde het om bij een boer , waar haar vader haar had verhuurd, weg te
lopen omdat het haar niet beviel. Ze liet een koe schijten in de 'hoge zije' van een boerenzoon, waaraan ze de pest had en
zette deze terug in de hoedendoos. Een verrassing voor op zijn trouwdag.
23 jaar oud trouwde ze met mijn overgrootvader: Jan Hoogeveen
uit Rijnsaterwoude, volgens de overlevering een zoon van een niet onbemiddelde
boer. Jan zou van wegen zijn huwelijk met Maria, de dochter van een
binnenschipper en in stand niet hoog genoeg, door zijn vader Leendert
onterft zijn. Er werd dus getrouwd zonder vaderlijke zegen en de familie raakte gebrouilleerd.
Maria bracht in totaal elf kinderen ter wereld. Haar oudste
zoon Leendert geboren in maart 1879 stierf net drie jaar oud. Tuberculose was in die tijd nog onbehandelbaar en de vliegende tering kwam als een dief in de nacht. De
tweelingmeisjes Gerarda en Kornelia geboren in juli 1890 stierven resp. acht en
elf maanden oud. Haar laatst kind Maria,
geboren in mei 1894 stierf in maart 1895 precies tien maanden oud. Nog geen
maand later op drie april 1895 overleed haar man Jan Hoogeveen 43 jaar oud
eveneens aan de vliegende tering.
 |
| Maria van Velzen (1855-1938) |
Met nog zeven kinderen in leven, stond Maria er helemaal
alleen voor. Het was een tijd zonder weduwepensioen of bijstand. Ze ging
uitwerken op nabijgelegen boerderijen; waste en poetste daar. Maria was een trotse
vrouw en accepteerde geen hulp. Zelfs geen bos rode bieten, die een van de
boeren haar na gedane arbeid mee wilde geven. ‘Geef die maar aan de armen’ zou mijn
grootmoeder volgens de overlevering gezegd hebben.
In 1898 verloor ze haar 16 jarige dochter Grietje aan de tuberculose. In april 1918 overlijdt ook haar dan 26 jarige zoon Jan eveneens aan deze vreselijke ziekte. Slechts een paar van haar kinderen waaronder mijn grootmoeder Lena worden gezond oud, trouwen en krijgen kinderen.
Maria nam het leven zoals het kwam. Naast de zorg voor haar
gezin stond ze als bekende bakervrouw, dag en nacht klaar om andere vrouwen te helpen bij de
geboorte van hun kinderen. Blijmoedig en opgewekt, vol met verhalen, die ze vertelde
aan haar kleinkinderen waaronder mijn moeder, stapte ze door de tijd, het einde
tegemoet.
 |
| Maria van Velzen (1855 -1938) |
Wat een mooie documentatie.
BeantwoordenVerwijderenWat weet je ontzettend veel van de omstandigheden en gebeurtenissen uit die tijd. En wat een flinke vrouw moet dat geweest zijn. Zoveel kracht na zoveel moeilijke omstandigheden die we nu heel anders zouden ervaren. Omstandigheden waar menigeen in deze tijd 'onderdoor'zou gaan.
Prachtig beschreven.
Dank je wel Elly!
VerwijderenJe lijkt op haar, stoer wijf!
BeantwoordenVerwijderenEcht een compliment!
VerwijderenWat een prachtig verhaal, Sag. En ik ben het volledig met Heldinne eens.
BeantwoordenVerwijderenVraagje, had ze dat kruis haar leven om of was dat voor de foto?
Schitterend verhaal over een sterke vrouw.
BeantwoordenVerwijderenHeel ontroerend.
BeantwoordenVerwijderenHet geeft een levend beeld uit de tijd, waarin men het niet makkeljk had.
Gerda
Mooi en boeiend stuk. En ja, je lijkt op haar. Een familie van oproerkraaiers, dat zijn jullie.
BeantwoordenVerwijderenWat een moedige vrouw was ze Sagita je lijk vast op haar.(glimlach)
BeantwoordenVerwijderenMooie genealogie.
BeantwoordenVerwijderenWat leuk dit te lezen. Maria van Velzen was mijn betovergrootmoeder. Ze had o.a. een dochter Wilhelmina (geb 1888) die mij overgrootmoeder was
BeantwoordenVerwijderenDank voor je reactie! Echt leuk om hier een nazaat van Maria van Velzen te ontmoeten. Wel een van de volgende generatie. Over je overgrootmoeder Wilhelmina (Tante Mien) vertelde mijn moeder en ook haar zus mijn tante Marie een grappige anekdote. Het was in de tijd dat mensen distributie konden huren een primitieve radio met een paar zenders. De kosten waren een dubbeltje in de week. Tante Mien had het genomen, maar ze kreeg veel commentaar op haar keuze voor deze luxe. Tante Mien zou echter geantwoord hebben: `ik ben liever arm met muziek dan zonder.`
VerwijderenSagita is een pseudoniem en ik ben een kleindochter van Lena Hoogeveen.
Toevallig dit en wat een mooi verhaal. Ik heb het naar mijn vader Wim gestuurd. Hij wist te vertellen dat hij als kind bij Lena in Hoogmade heeft gelogeerd
BeantwoordenVerwijderenBrama een naam die ik wel gehoord heb. Nadat mijn vader gestorven was ging mijn moeder Nel Oliehoek van der Ploeg regelmatig op vakantie met een nicht Annie ik dacht Brama maar kan me vergissen. Doe je vader maar de groeten! Leuk om op deze manier iets van elkaar te horen.
BeantwoordenVerwijderen